Mogelijk groot verwantschapsonderzoek in cold case Nicky Verstappen

Als het Openbaar Ministerie daadwerkelijk besluit dat er een grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek onder de bevolking wordt gehouden, zou dat pas voor de tweede keer zijn. De eerste keer was in 2012 in het onderzoek naar de moord op Marianne Vaatstra (1999,  Veenklooster). In deze zaak kwam de verdachte uiteindelijk niet in beeld via een verwant, maar omdat hij tijdens het grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek zelf ook wangslijm afstond. Dat leverde een directe match op.

Nieuwe technieken en wetgeving

In 1998 – toen Nicky Verstappen levenloos werd gevonden - was DNA-verwantschapsonderzoek nog niet mogelijk. DNA-technieken zijn in de loop van de jaren veel verfijnder geworden en de wet maakt dit soort DNA-onderzoek pas mogelijk sinds 1 april 2012.

Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) heeft DNA-sporen, die waren aangetroffen op de kleding van het slachtoffer, daarom opnieuw onderzocht. In 2015 kon het NFI aan het OM en de politie melden dat het was gelukt om deze sporen geschikt te maken voor DNA-verwantschapsonderzoek. Deze sporen worden vergeleken in de DNA-databank voor strafzaken en dagelijks met DNA-databanken in een groot aantal landen, waaronder Duitsland en België.

Bovendien voert  het NFI op dit moment DNA-verwantschapsonderzoek in de DNA-databank voor strafzaken uit. Hierbij wordt gekeken of er DNA-profielen in de databank zijn opgenomen die in zo’n mate overeenkomen met het DNA-profiel van de aangetroffen sporen dat er sprake kan zijn van verwantschap. Als hiervoor aanwijzingen zijn, dan wordt nader onderzocht of er daadwerkelijk een familierelatie bestaat tussen de betreffende perso(o)n(en) in de DNA-databank en de vermoedelijke dader.

Y-chromosomaal DNA

Als deze onderzoeken niets opleveren, dan zet het OM grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek in onder de bevolking, zo maakte het dinsdag bekend. De onderzoeksrechter heeft hiervoor inmiddels toestemming gegeven. 

Bij dit onderzoek wordt eerst gekeken naar het deel van het DNA dat uitsluitend  bij mannen voorkomt. Dit is het zogenoemde Y-chromosomale DNA. Dit DNA gaat in principe onveranderd over van vader op zoon. Hierdoor hebben alle mannen in dezelfde mannelijke lijn hetzelfde Y-chromosomale DNA-profiel. Ook als er vele generaties tussen liggen. Een man heeft zo bijvoorbeeld hetzelfde Y-chromosomale DNA-profiel als zijn overgrootvader.

Strenge regels voor DNA-onderzoek

Bij een verwantschapsonderzoek kan een verdachte in beeld komen, ook als hij zelf geen DNA afgeeft. De kans op succes hangt sterk af van de bereidheid van de bevolking om aan een dergelijk onderzoek mee te doen. De verwachting is dat in deze zaak meer dan 15.000 mannen worden opgeroepen wangslijm af te staan. Het NFI voert het grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek in opdracht van het OM uit.

De DNA-profielen van de personen die vrijwillig deelnemen aan een grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek worden niet gebruikt voor onderzoek naar andere misdrijven en evenmin opgenomen in de DNA-databank. Dit is bij wet verboden. Na het onderzoek wordt al het verzamelde materiaal en de hieruit verkregen informatie vernietigd.