Tekst Ruben Murk

De effecten van de populaire drug ecstasy zijn onvoorspelbaar. De concentratie van MDMA in het bloed bij personen die aan het gebruik van de drug zijn overleden, is soms lager dan bij gebruikers die nog aan het verkeer deelnemen. Dat bleek onlangs uit drie studies die het Trimbos-instituut uitvoerde. 

"De meeste personen die overleden aan het gebruik van ecstasy bleken verder gezond. In slechts een paar gevallen was sprake van bestaande afwijkingen, meestal aan hart of vaten."

Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) werkte met het Trimbos-instituut samen aan een dossieronderzoek naar MDMA-gerelateerde sterfgevallen. De meeste personen die overleden aan het gebruik van ecstasy bleken verder gezond. In slechts een paar gevallen was sprake van bestaande afwijkingen, meestal aan hart of vaten.

Volgens het Trimbos-instituut bieden de drie onderzoeken die zijn uitgevoerd weinig aanknopingspunten om te voorspellen welke gebruikers wel of geen (acuut) gezondheidsprobleem zullen ontwikkelen als zij ecstasy gebruiken. “Ecstasy blijft een drug met onvoorspelbare effecten. Door het nemen van preventieve maatregelen worden risico’s mogelijk verkleind, maar nooit helemaal uitgesloten. Deze onderzoeken onderschrijven opnieuw dat veilig gebruik van ecstasy niet bestaat”, stelt het Trimbos-instituut.

Zeker 68 sterfgevallen in 10 jaar

Het rapport van het NFI en het Trimbos-instituut bevat cijfers over de periode 2005-2015. In die periode zijn bij het NFI 68 gevallen van overlijden geconstateerd die gerelateerd zijn aan het gebruik van MDMA. In 21 gevallen was MDMA de primaire doodsoorzaak. Het overlijden kon bij deze slachtoffers direct aan het gebruik van MDMA worden toegeschreven.

Bij 26 sterfgevallen was MDMA in combinatie met andere drugs de primaire doodsoorzaak. In 10 gevallen was MDMA (in combinatie met andere drugs) de secundaire doodsoorzaak. Dat willen zeggen dat het een bijdrage heeft geleverd aan het overlijden, bijvoorbeeld door het veroorzaken van gedragsveranderingen. In 11 gevallen was er onvoldoende informatie om met zekerheid vast te stellen of MDMA de primaire of secundaire doodsoorzaak was.

“Ecstasy blijft een drug met onvoorspelbare effecten. Door het nemen van preventieve maatregelen worden risico’s mogelijk verkleind, maar nooit helemaal uitgesloten."

Toename incidenten

De gegevens van het NFI zijn maar een selectie van de sterfgevallen door MDMA in Nederland. Een totaaloverzicht ontbreekt. Het NFI onderzoekt alleen zaken waarbij een strafrechtelijk onderzoek plaatsvindt. Er is wel een toename te zien van het aantal incidenten na ecstasygebruik. Wat daarvan precies de oorzaak is, is niet bekend. Deze trend lijkt samen te gaan met een toename van de gemiddelde dosering MDMA per tablet.

Uit de Monitor Drugsincidenten van het Trimbos-instituut blijkt dat ectasy-gebruikers een grote variatie acute problemen kunnen krijgen. Zo werden onder meer problemen in de bloedsomloop (te hoge of te lage hartslag, te hoge bloeddruk, hartritmestoornissen), oververhitting, bewustzijnsdalingen, psychiatrische verschijnselen, epileptische insultaten, kaakklem en watervergiftiging geconstateerd. Naar schatting 1 op de 250 gebruikers krijg hiermee te maken.