Tekst Ruben Murk

De politie vindt op de kleding van een stoffelijk overschot sporen die van de verdachte zijn. Uit die sporen kan een DNA-profiel worden gehaald, maar een zoekactie in (internationale) databanken levert niets op. Maar de puzzelstukjes in het DNA kunnen wel het nodige over iemands uiterlijk of leeftijd verraden. Toekomstmuziek?

Het doel is om beter om uiterlijke kenmerken van personen die DNA hebben achtergelaten op een plaats delict beter te kunnen voorspellen.

Vooralsnog wel, maar het Europese project Visage is wel een eerste stap in deze toekomst. Het is voor forensisch onderzoekers sinds 2012 al toegestaan om oogkleur met behulp van DNA te voorspellen. Vanaf 1 juli komt daar ook haarkleur bij. Visage gaat nog een stap verder.

Europese subsidie

Het project Visage kreeg 5 miljoen euro Europese subsidie en ging eind mei van start. Het doel is om beter om uiterlijke kenmerken van personen die DNA hebben achtergelaten op een plaats delict beter te kunnen voorspellen.

Daarvoor werken forensisch genetische onderzoekers, statistische genetici en sociale wetenschappers samen binnen het project VISible Attributes Through GEnomics (Visage). Dit consortium bestaat uit 13 partners van academische, justitiële en politie-instelling uit acht Europese landen. De Nederlandse partners zijn het Erasmus MC en het Nederlands Forensisch Instituut (NFI).

Leeftijd voorspellen

Prof. dr. Manfred Kayser, hoogleraar Forensische en Moleculaire Biologie in het Erasmus MC, coördineert het onderzoek. “Onbekende daders van misdaden kunnen niet worden geïdentificeerd door middel van routine DNA-profilering. Een beschrijving van uiterlijk zichtbare kenmerken van een persoon vanuit DNA dat is achtergelaten op een plaats delict helpt de politie om onbekende daders beter op te sporen.”

Het het project Visage moet nieuwe wetenschappelijke kennis opleveren en binnen het project wordt een prototype testmethoden ontwikkeld die na validatie kunnen worden toegepast in de forensische praktijk. Het doel is om vanuit DNA-sporen uiterlijke kenmerken, leeftijd en een nog preciezere geografische afkomst van een persoon te voorspellen. Informatie die de politie kan helpen gerichter, efficiënter en sneller onderzoek te verrichten.

“Hoe meer informatie hoe selectiever de politie kan rechercheren. De selectie begint met het geslacht, waarmee de helft van de bevolking afvalt. Dat gaat vervolgens verder met oog- en haarkleur en later kan huidskleur volgen.”

Sproeten en krullen

“Uiterlijk waarneembare kenmerken kunnen zeker opsporingsinformatie opleveren”, zegt Titia Sijen. Zij is teammanager van het innovatieteam binnen de divisie die bij het NFI DNA-onderzoek uitvoert. “Hoe meer informatie hoe selectiever de politie kan rechercheren. De selectie begint met het geslacht, waarmee de helft van de bevolking afvalt. Dat gaat vervolgens verder met oog- en haarkleur en later kan huidskleur volgen.”

Volgens Sijen is op ‘leeftijd’ de laatste jaren veel vooruitgang geboekt. “Maar hier weten we nog lang niet alle variabelen. Maar er zijn meer uiterlijk waarneembare kenmerken waarop onderzoek op is of wordt verricht. Bijvoorbeeld sproeten, vroegtijdige kaalheid en de structuur van haar of krullerigheid. In Amerika is een commercieel bedrijf dat claimt van uit DNA een tekening te kunnen genereren, maar zij hebben hun markers en modellen niet gepubliceerd.”