Welke geheimen onthult een drone?

Het is niet ondenkbaar dat drones ingezet worden voor criminele activiteiten zoals het verkennen van doelwitten of het vervoeren van drugs, radioactief materiaal of wapens. En zelfs ter voorbereiding of uitvoering van terroristische aanslagen. Zo is er bijvoorbeeld in 2015 een drone met radioactief materiaal geland op het dak van het kantoor van de Japanse premier Abe.

Forensische sporen op een drone

Het NFI onderzocht in 2017 welke verschillende soorten van informatie op drones te vinden zijn en hoe die kunnen worden gebruikt in een strafrechtelijk onderzoek. “Welke forensische sporen kun je uit een in beslag genomen drone halen? En hoe zijn die sporen al dan niet te koppelen aan een verdachte.” Cynthia van Dorp, onderzoeksmedewerker bij de afdeling Digitale en Biometrische Sporen,  onderzocht voor haar stage en afstuderen (onder leiding van dr. ing. Zeno Geradts) verschillende drones. “De vraag in dit onderzoek was, wat voor een soort data ‘schrijft’ een drone eigenlijk weg, waar vinden we die en hoe kunnen we die ontcijferen.”

Codetaal kraken

“Op drones treffen we gegevens aan die heel goed te gebruiken zijn voor forensisch onderzoek”, vertelt Van Dorp met een glimlach. “Die gegevens vinden we onder andere op de micro SD-kaart die in de drone of in de controller zit en ook op smartphones die via bijbehorende apps gekoppeld zijn aan de drone. Vaak zit er wel nog een vercijfering over de informatie heen. Dat is een soort codetaal die je eerst moet ‘kraken’ om de informatie leesbaar te maken. Om dat kunnen doen hebben we diverse programma’s tot onze beschikking, in eigen beheer en online.”

Alle vluchtgegevens te pakken

“En dan heb je ineens de vluchtgegevens van de drones te pakken. En kun je zien op welke tijden en locaties de drone gevlogen heeft. Ook de snelheden en hoogtes hebben we boven water gehaald”, gaat Van Dorp enthousiast verder. “Zelfs alle gemaakte draaiingen en kantelingen kunnen we inzichtelijk maken. Op basis van al die informatie is het mogelijk om op een kaart zichtbaar maken waar de betreffende drone, wanneer en volgens welk patroon gevlogen heeft.”

Hansken maakt vlucht automatisch zichtbaar

“Dat zichtbaar maken op een kaart was eerst nog ouderwets handwerk. Maar inmiddels zijn de bestandformaten – die op de drones gebruikt worden voor het opslaan van de vluchtgegevens – ingevoerd in de forensische zoekmachine Hansken”, aldus Van Dorp. “Daardoor kunnen de gemaakte vluchten automatisch en snel getoond worden op een kaart. Wat je dan ziet is een vrij accurate weergave van de positie van de drone op een bepaald moment maar het zijn niet de ‘exacte’ GPS-coördinaten op een specifiek tijdstip. De afwijkingen van de GPS-unit in een drone zijn ongeveer te vergelijken met die van de GPS-unit in een auto.”

Drones slopen, koppelen en uitlezen

Voor de zoektocht naar bruikbare informatie zijn drones uit elkaar gehaald (re-engineering),  aan computers gekoppeld, werden datadragers gedemonteerd en zijn on-board camera’s onderzocht. “We hebben voor ons onderzoek drones aangeschaft om te ervaren hoe we informatie zo goed en zo efficiënt mogelijk van de drone af kunnen krijgen. Waar die te vinden is en hoe we die informatie zo snel mogelijk bruikbaar kunnen maken voor het strafrechtelijk onderzoek of als bewijsvoering in de rechtszaal”, vertelt Van Dorp.

“Ook hebben we drones voor onderzoek ter beschikking gekregen die bij de Luchtvaartpolitie als gevonden voorwerpen onderzocht werden. Al met al genoeg materiaal om ervaring mee op te doen in het kader van dit onderzoek.”

Koppeling drone met verdachte

Hoe kun je de informatie op de drone koppelen aan verdachte X, Y of Z? “Behalve dat je het DNA- of de vingersporen op een drone of controller kunt vinden die naar een bepaalde verdachte kunnen wijzen, zijn er ook digitale sporen die hierbij behulpzaam kunnen zijn”, zegt Van Dorp. “Drones worden vaak gekoppeld aan een app op een smartphone. Dat is een bron van informatie. Stel er is een drone in beslag genomen omdat die voor illegale praktijken werd gebruikt. En daarbij is ook een persoon aangehouden die ervan verdacht wordt de betreffende drone op dat tijdstip te hebben bestuurd. Dan kunnen wij kijken of er verbanden te vinden zijn tussen de informatie op de in beslag genomen drone en controller en de informatie die we van de smartphone afhalen.”

App vol informatie

“In ons onderzoek hebben we namelijk gezien dat zéér specifiek informatie van de drone en de gemaakte vluchten niet alleen wordt opgeslagen op de drone, maar óók op de gekoppelde devices. Zo staan bijvoorbeeld de vluchtgegevens zowel op SD-kaart van de drone, als in een bestand op de gekoppelde telefoon of tablet. Verder staan er op de gekoppelde devices ook bestanden met daarin de exacte serienummers van de camera, het moederbord en de accu van de betreffende drone.”

Kwestie van tijd

“We zijn tijdens het onderzoek nog veel meer bestanden en bestandsformaten op de drones tegengekomen, waarvan we op dit moment nog niet echt inzichtelijk hebben welke bruikbare informatie daar uit te halen is. Maar het is een kwestie van tijd totdat we dat ook te pakken hebben”, sluit Van Dorp af. “En waar het kan verwerken we alles in Hansken, zodat zoveel mogelijk van de gevonden informatie straks met één druk op de knop leesbaar getoond kan worden.”