Tekst Christel van der Meer
Bloed, sperma en speeksel. Het zijn sporen die belangrijk kunnen zijn om iets te zeggen over daders en slachtoffers. Maar vaak is niet duidelijk waar op een stuk van overtuiging (SVO) die sporen precies zitten. Een bloedvlek op een donker shirt zie je met het blote oog niet altijd. En ook opgedroogd sperma in een onderbroek is niet altijd zichtbaar. Je hebt een lamp met licht op verschillende golflengtes of een infraroodcamera nodig om deze sporen zichtbaar te krijgen. Het NFI gebruikt nu een nieuwe multidisciplinaire lichtbron waarmee je deze verschillende forensische sporen in een keer in beeld kan brengen.
De Crime-lite ML Pro is een soort grote zwarte box en deze plaats je boven een bewijsstuk, zoals een broek of shirt. Het apparaat schijnt licht in verschillende golflengtes op de kleding. “Elke golflengte heeft een andere kleur, daarom zie je blauw, rood, groen en violetkleurig licht schijnen”, zegt Fenneke de Vries, DNA-sporenonderzoeker op de afdeling Biologische Sporen. Dit werkt zo: textiel absorbeert het licht en de sporen kaatsen het licht als het ware terug. “Op het scherm zie je vervolgens oplichtende vlekken op zo’n broek en dan weet je dat dat een interessant spoor kan zijn.”
Futuristisch
Onder het apparaat stralen dus verschillende kleuren licht. Het ziet er een beetje futuristisch uit, maar dient ook een doel. De Vries: “Als een shirt of broek bijvoorbeeld fel groen is, dan weerkaatst het groene licht in z’n geheel terug. Je ziet dan niet waar de oplichtende vlekken zitten. Door er dan een andere kleur licht op te schijnen kan je deze sporen wél zien.” Bij de ‘oude’ lamp was het niet mogelijk om zo snel te wisselen van kleur. “Dat deze dat wel kan heeft dus zeker een grote meerwaarde”
Als vlek oplicht is het voor de sporenonderzoekers niet bekend of het gaat om sperma, speeksel of urine. Ze zien alleen dat er íéts oplicht. De oplichtende vlek bemonsteren ze of knippen ze uit de stof. “Met specifieke onderzoeken komen we er dan achter om wat voor soort spoor het precies gaat. Of het bijvoorbeeld speeksel is”, legt ze uit. Later genereren andere collega’s, als er voldoende DNA wordt gevonden, een DNA-profiel van het gevonden spoor. Dit DNA-profiel kan vervolgens vergeleken worden met bijvoorbeeld een aangehouden verdachte, een slachtoffer of de DNA-databank voor strafzaken.
In het donker
Het werken met dit apparaat is een stuk efficiënter. “Zoeken naar lichaamsvloeistoffen moest hiervoor in een compleet donkere ruimte en dan gebruikten we een losse lamp, een soort grote zaklamp. Ook droegen we als onderzoekers een bril met een filter waardoor we de oplichtende vlekken konden zien”, schetst De Vries. Heel praktisch was dat niet. “In de ene hand die lamp en dan met een stift in je andere hand in het donker het spoor omcirkelen, is niet gemakkelijk.” De sporenonderzoeker moet het spoor namelijk omcirkelen, omdat het spoor bij normaal licht dus niet zichtbaar is. Door die markering weten ze welk stukje van de stof ze kunnen uitknippen voor verder onderzoek.
Het donker maken van de ruimte is nu niet per se noodzakelijk, omdat het nieuwe apparaat een krachtigere lichtbron heeft. Dat scheelt tijd, omdat de zonwering niet steeds omhoog en omlaag hoeft. Naast de snelle screening van het sporenbeeld, is het echt grote voordeel is dat de lichtbron gemakkelijk foto’s kan maken van de sporen. “Dat is echt van toegevoegde waarde in de rapportages die DNA-deskundigen opstellen voor de politie, het Openbaar Ministerie en de Rechtspraak. De deskundigen zien normaal gesproken zelf niet altijd het spoor, dankzij die foto’s kunnen ze dat nu wel”, legt de sporenonderzoeker uit. Overigens maken de sporenonderzoekers nu ook foto’s, maar is dat wat lastiger. “Nu moet je een collega om hulp vragen bij het maken van de foto, omdat je zelf niet én de camera én de lamp vast kan houden.”
Bloedsporen
De lichtbron maakt dankzij infrarood licht ook inzichtelijk waar bloedsporen zitten. “De bloedsporen absorberen dit infraroodlicht waardoor je donkere vlekken ziet op je scherm. De rest van het shirt, waar geen bloed zit, wordt licht van kleur. Dat is dus precies andersom als bij het zoeken naar bijvoorbeeld sperma. Daar wordt de vlek licht en blijft de rest van de kleding donker”, aldus De Vries. Hiervoor waren bloedsporen alleen te zien met een infraroodcamera. Nu kan ze allerlei soorten vlekken in één keer met hetzelfde apparaat vastleggen.
Naast bloed en biologische vloeistoffen detecteert het apparaat ook vingerafdrukken, vezels, schotresten en drugs. “Veel sporen kunnen we niet met het blote oog zien. Daarom is dit apparaat belangrijk”, zegt ze. In de winter gaan de sporenonderzoekers het merendeel van de zaken met deze nieuwe aanwinst onderzoeken.
