Een aanslag in het Zuid-Afghaanse Deh Rawod, 5 jaar geleden. Een Frans-Afghaanse eenheid stuitte op een Improvised Explosive Device, een IED. “De Nederlanders schoten te hulp. Ze slaagden erin het explosief te ruimen. Ze vertrokken en reden daarna zelf op een andere IED.” Secretaris-generaal Erik Akerboom bracht het moment woensdag in herinnering tijdens het 15-jarig bestaan van Nederlandse Forensisch Instituut (NFI).

"Het NFI helpt ons daders van aanslagen op te sporen en levens te redden. Onze samenwerking is van levensbelang. Letterlijk."

“En dan volgt het meest pijnlijke nieuws”, vervolgde hij. “Een korporaal van de Landmacht zat in het voertuig. En kwam bij deze aanslag om het leven.”

Akerboom zei vervolgens, na zo’n gruwelijke daad de daders te willen opsporen en voorkomen dat dit nog eens gebeurt. “Dat kunnen we niet alleen. Het NFI helpt ons daders van aanslagen op te sporen en levens te redden. Onze samenwerking is van levensbelang. Letterlijk. Voor Defensie is het NFI daarom een cruciale partner. Er bestaat bij mij geen twijfel over dat dit partnerschap Defensie ook de komende 15 jaar nog veel kan brengen.”

Leven verloren

Dat partnerschap dateert van 5 jaar geleden. Sindsdien levert het NFI kennis en expertise aan Defensie op het gebied van geïmproviseerde explosieven. Dat gebeurt bij het ‘Defensie Expertise Centrum Counter- Improvised Explosive Devices’ (DEC C-IED). IED’s, ook wel aangeduid als bermbommen zijn bij conflicten dagelijkse realiteit. Alleen al in Afghanistan en Irak verloren 3.000 westerse militairen sinds 2001 hun leven. In Mali en Somalië neemt het aantal IED’s, bedoeld voor coalitietroepen, toe.

Het is dan ook noodzakelijk counter IED maatregelen tegen dit wapen te blijven ontwikkelen. Het betreft niet alleen het opleiden en trainen van militairen en het inzetten van mensen en middelen om IED’s te vinden en te neutraliseren. Het bestrijden van de netwerken achter de IED’s is ook een zeer effectief wapen. De wetenschap speelt hierbij een steeds grotere rol.  

Meerwaarde

Sinds 2008 deed de krijgsmacht veel ervaring op naar de werking van IED’s in Uruzgan. Onderzoek legde vervolgens zaken bloot waarmee de tegenstander viel op te sporen. In het missiegebied werd een laboratorium opgericht waarin technische en forensische experts de IED's verder onderzochten. De meerwaarde hiervan bewees zich tijdens het verloop van ISAF- missie.

Binnen het European Defence Agency project JDEAL, 4 november vorig jaar in Soesterberg geopend, is eveneens sprake van samenwerking met het NFI. JDEAL richt zich op onderzoek naar componenten van IED’s. Daarbij gaat het om DNA-analyse, forensisch-, digitaal- en elektronisch onderzoek.

"Dit leidt in veel gevallen niet alleen tot een veroordeling van de dader maar ook tot maatregelen waardoor de EOD veiliger kan werken."

IED's in Nederland

De EOD ruimt in Nederland jaarlijks rond de 125 IED’s. Ook dan wil men de daders pakken. Het NFI voert daarvoor de DNA-, forensische-, digitaal- en elektroniscanalyse uit. Dit leidt in veel gevallen niet alleen tot een veroordeling van de dader maar ook tot maatregelen waardoor de EOD veiliger kan werken.

Het NFI werkt verder samen met bijvoorbeeld de Koninklijke Marechaussee die, na DNA-onderzoek door het NFI, bij een match verdachten kan aanhouden.