Tekst Ruben Murk

Met twee studiegenoten begon hij ooit een succesvol internetbedrijf. Maar tien jaar en bijna veertig medewerkers in dienst later, was het tijd voor iets nieuws. In 2009 solliciteerde hij op de digitale afdeling van het NFI. Een week later kon hij aan de slag. “Bij het NFI kan ik me echt met de inhoud bezighouden."

"We willen een systeem waar we duizenden zaken kunnen instoppen, zonder dat het kapotgaat en dat de politie kan helpen bij het zo snel mogelijk vinden van de juiste informatie.”

Harm van Beek is wetenschappelijk onderzoeker bij het Nederlands Forensisch Instituut en bovendien tekenbevoegd deskundige. Dat betekent dat hij onderzoeksrapporten mag ondertekenen en – indien gevraagd – kan toelichten in de rechtbank.

“Bij mijn eigen bedrijf kwam ik steeds verder van de inhoud af te staan. Bij het NFI kan ik me daar wel mee bezighouden. Research and development is een belangrijk onderdeel van ons werk”, vertelt hij. Met twee collega’s stond hij enkele jaren geleden aan de basis van de forensische zoekmachine Hansken.

Duizenden zaken

Dat platform is de opvolger van Xiraf, dat niet langer toekomstbestendig genoeg was. “Digitaal onderzoek wordt steeds omvangrijker. Iedere twee jaar verdubbelt de omvang. We willen een systeem waar we duizenden zaken kunnen instoppen, zonder dat het kapotgaat en dat de politie kan helpen bij het zo snel mogelijk vinden van de juiste informatie”, vertelt Van Beek.

Maar er waren meer eisen waaraan het systeem moest voldoen. “Uiteraard moet het systeem de privacy van de gegevens kunnen waarborgen. En het moet exact duidelijk zijn wie wat in het systeem heeft gedaan. Qua functionaliteiten zijn Hansken en Xiraf vergelijkbaar. We hebben alle kennis die we in ruim 500 zaken met Xiraf hebben opgedaan meegenomen. Maar we zijn voor Hansken wel helemaal opnieuw begonnen met bouwen.”

Volop in gebruik

Inmiddels heeft de politie het zoeksysteem volop in gebruik. De politie kan in Hansken alle data uit een zaak zetten en daarbinnen eindeloos zoeken naar mailtjes, foto’s, tekstbestanden of andere digitale informatie. “Het is een heel geautomatiseerd systeem. Je stopt er iets in, kiest een aantal selectiecriteria, en het komt er aan de andere kant uit. Bijvoorbeeld alle data binnen een bepaalde tijdsperiode, of alleen alle e-mails met een bepaalde afzender, of alleen foto’s die met een iPhone zijn gemaakt.”

Het NFI heeft vooral een faciliterende rol. Van Beek. “We houden ons nu vooral bezig met het onderhouden en uitbreiden van Hansken. We zorgen dat het systeem blijft draaien en dat de politie zijn werk kan doen.”

“Het is een heel geautomatiseerd systeem. Je stopt er iets in, kiest een aantal selectiecriteria, en het komt er aan de andere kant uit."

Verkeerslichten

Hansken laat dus zien wat er op een digitale gegevensdrager staat. Van Beek kijkt inmiddels al een paar stappen verder. Kun je een wiskundig model op inbeslaggenomen data loslaten om de bewijskracht te berekenen op basis van verschillende scenario’s van wat een verdachte heeft gedaan?

Van Beek denkt van wel. “Deze modellen worden al gebruikt om bijvoorbeeld een fabriek efficiënter te laten draaien, of om verkeerslichten efficiënter op elkaar af te stemmen. Het zal nog wel even duren voordat het zover is, maar ik denk dat een forensische toepassing mogelijk is.”