Tekst Ruben Murk

Kan een te hoge dosis antidepressiva leiden tot moord? Rechters bogen zich de afgelopen jaren een paar keer over deze vraag. De medicijnen kunnen in zeldzame gevallen tot agressief gedrag leiden, zegt forensisch toxicoloog Klaas Lusthof van het NFI. Maar daarmee is nog geen direct verband gelegd met moordzucht.

Kort daarvoor was ze begonnen met het slikken van (te hoge doses) paroxetine.

In de Verenigde Staten worden ze ‘prozac killings’ genoemd: daders die antidepressiva slikken, plotseling ‘door het lint’ gaan en een moord plegen. Ook in Nederland is een aantal van deze zaken bekend, zoals de dubbele bijlmoord in 2008 in Badhoevedorp. Daar vermoordde een voormalig stewardess schijnbaar zonder aanleiding haar dochter en partner. Kort daarvoor was ze begonnen met het slikken van (te hoge doses) paroxetine.

De rechter oordeelde dat het antidepressivum ‘ontremmend’ had gewerkt en verklaarde haar verminderd toerekeningsvatbaar. Het hof oordeelde in hoger beroep dat de feiten de vrouw in sterk verminderde mate konden worden toegerekend. De vrouw was ernstig depressief en de medicatie zouden van enige invloed kunnen zijn geweest op haar handelen.
 

Causaliteit lastig te bewijzen

Volgens  Lusthof van het NFI gaat het bij deze en andere zaken om relatief nieuwe antidepressiva (serotonineheropnameremmers of SSRI’s). Het NFI wordt sinds 2009 regelmatig geraadpleegd, soms ook als deskundige ter zitting, zoals in een zaak in Friesland.

Hier werd Lusthof gevraagd naar het verband tussen het medicijngebruik en het agressieve gedrag (moord en poging tot moord). “Het zijn doorgaans rechtszaken die heel lang duren”, weet de forensisch toxicoloog, “omdat de rechtbank aanvullend onderzoek wil. De causaliteit tussen medicijngebruik en moord is heel moeilijk te bewijzen.”

“Met toxicologisch onderzoek kan de verklaring van een verdachte getoetst worden: heeft deze bijvoorbeeld daadwerkelijk een te hoge dosis genomen.”

Bloedonderzoek naar laatste dosis

Bloedonderzoek kan uitsluitsel geven over de hoogte en het tijdstip van de laatste dosis die de verdachte nam. “Daarmee kun je aantonen of de stof überhaupt aanwezig is in het bloed en in welke mate.”

Helaas wordt aan zo’n onderzoek tijdens moordonderzoek niet altijd gedacht, zegt Lusthof. De aandacht gaat volgens hem vaak uit naar de slachtoffers en het verhoor van de verdachte. “Met toxicologisch onderzoek kan de verklaring van een verdachte getoetst worden: heeft deze bijvoorbeeld daadwerkelijk een te hoge dosis genomen.”

Er bestaan theorieën dat een geweldsuitbarsting na het slikken van antidepressiva te maken heeft met een bijzondere gevoeligheid voor SSRI’s in combinatie met een verhoging van de dosering of plotseling stoppen. “Dit is een theorie die wetenschappelijk nog niet is bewezen.”