Onderzoek aan massagraf in oorlogsgebied

Meer dan 200 vertegenwoordigers van de politie, militaire politieorganisaties en forensische laboratoria uit 30 landen deden mee aan de oefening die de afgelopen weken in het Duitse Weeze plaatsvond en die werd georganiseerd door de Koninklijke Marechaussee.

Demonstraties en rellen

“We leven in een wereld vol onrust. We kennen allemaal de aanslagen in Brussel, Parijs en Madrid en de situatie in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. (…) De wereld heeft behoefte aan een gezamenlijke inzet zoals deze European Union Police Service Training”, zei commandant luitenant-generaal Harry van den Brink van de Koninklijke Marechaussee bij de start van Lowlands Grenade.

Het decor voor de oefening was de voormalig Britse RAF basis in Weeze waar de deelnemers een groot aantal scenario’s naspeelden, zoals het opzetten van roadblocks, het arresteren van vuurwapengevaarlijke verdachten en het omgaan met demonstraties en rellen.

Massagraven

Mike Groen en Roosje de Leeuwe zijn de twee forensisch archeologen van het NFI. De politie roept hun expertise geregeld in bij het forensisch onderzoeken van een graf. Ze kijken naar sporen, leggen deze nauwkeurig vast en reconstrueren zo wat er zich ter plaatse heeft afgespeeld. Samen met de Koninklijke Marechausse bereidden zei de training voor.

“We hebben op twee dagen twee verschillende scenario’s geoefend”, vertelt Mike Groen, terwijl hij naar zijn computer wijst, waarop hij door foto’s van de opgravingen scrolt. “In het eerste scenario was iemand vermoord en in de achtertuin begraven. Deze oefening was vooral bedoeld om te oefenen hoe je moet graven zonder sporen te vernietigen. Bij de tweede oefening simuleerden we een kleine massagraf gerelateerd aan handelingen in het kader van een etnische zuivering (genocide).”

Drone

Aan de training deden (militaire) agenten en een medewerker van een forensisch lab mee. Ze kwamen uit Polen, Frankrijk, Cyprus en Spanje. “Ze hebben het massagraf onderzocht op onze aanwijzingen. Eerst is de omvang van het graf in kaart gebracht met hulp van een drone, die het gebied fotografeerde en filmde. Daarna is voorzichtig de bovenlaag afgegraven en zijn de skeletten in het graf blootgelegd.”

“We hebben mensen getraind, die vervolgens in hun eigen land weer eigen mensen kunnen trainen”, zegt Vincent Abel van de Forensische Opsporing van de Koninklijke Marechaussee. Hij vervolgt: “Daar komen allerlei aspecten bij kijken. Zo lag in het graf een granaat verborgen. Nep uiteraard. Op zo’n moment wordt de Explosieven Opruimingsdienst Defensie ingeschakeld.”

Volgens Groen is het belangrijk dat (militaire) agenten – die op vredesmissies kunnen worden gestuurd – een dergelijke training volgen. “Het gaat vooral om bewustwording wat er bij komt kijken om een massagraf te onderzoeken en sporen veilig te stellen. De kans is immers groot dat je in onder grote druk in gevaarlijk gebied essentiële sporen mist. Wat doe je als militaire agenten zelf en wat moet er worden overgelaten aan de forensisch archeoloog die, in de werkelijke situatie, verantwoordelijkheid draagt voor het veldonderzoek?”, zegt hij.

Het kleine massagraf met vier stoffelijk overschotten werd tijdens de oefening in één dag helemaal blootgelegd. “Normaal heb je daar waarschijnlijk wel een dag of twee à drie voor nodig. Dan wil je bijvoorbeeld ook de slachtoffers en hun kleding en goederen  ter plaatse inspecteren en, indien nodig, nader onderzoeken. Maar de vraag is of je die tijd in voormalig oorlogsgebied wel krijgt.”