Sinds 5 januari 2013 staat qat, een plant met een stimulerende werking, op de lijst van verboden middelen. Sindsdien onderzocht het NFI ongeveer 150 keer of een in beslag genomen partij ook daadwerkelijk qat betrof. Forensisch onderzoeker niet-humane biologische sporen Irene Kuiper beantwoordt drie vragen.
"Met de resultaten van beide onderzoeken kunnen we honderd procent vaststellen of het om qat gaat of niet."
Hoe onderzoek je of een plant qat is of niet?
“Aan de buitenkant kunnen we dat niet met zekerheid zeggen. Bij qat gaat het om de blaadjes, die bevatten stoffen waar je een roes van krijgt. Daarvoor moeten de blaadjes wel vers zijn: voor conservering worden ze vaak in bananenbladeren verpakt. Het NFI krijgt vaak onderschepte bladeren binnen die in slechte staat zijn.
Eerst onderzoeken onze collega’s van verdovende middelen of er bepaalde stoffen in de plant zitten. Qat heeft twee werkzame bestanddelen: cathinon en cathine. Daarna doen wij een DNA-onderzoek. Met de resultaten van beide onderzoeken kunnen we honderd procent vaststellen of het om qat gaat of niet. Zo ja, dan hebben we met een misdrijf te maken en kan de politie de zaak laten vervolgen.”
Meestal gaat het om qat?
“Ja, in bijna alle gevallen wel. Begin vorig jaar hadden we een piek in de aanvragen naar het qatonderzoek, toen viel de plant net onder de Opiumwet. In een jaar hebben we ongeveer 150 aanvragen gehad van politieregio’s en de Koninklijke Marechaussee die een partij planten onderschepten. En ja, bijna altijd ging het om qat. Toevallig hebben we nu net een zaak waarbij het toch een andere plant betreft. Maar dat is echt een uitzondering."
“Qatgebruik is verankerd in de cultuur van verschillende nationaliteiten."
Wie zijn de afnemers van qat?
“Qatgebruik is verankerd in de cultuur van verschillende nationaliteiten. In Jemen, Somalië, Ethiopië en Kenia kauwen de mannen gezamenlijk op de bladeren als genotsmiddel. In Nederland wordt qat alleen gebruikt door mensen die afkomstig zijn uit deze landen. Vooral binnen de Somalische gemeenschap leidt veelvuldig qatgebruik tot gezondheids- , sociale en maatschappelijke problemen. Daarom heeft het kabinet destijds besloten het op de lijst van verboden middelen te zetten.”
