In het nauw gedreven agenten schoten tientallen kogels af tijdens het strandfeest Sunset Grooves op 22 augustus 2009 in Hoek van Holland. In de dagen die volgden werd het strand gezeefd om de kogels en hulzen terug te vinden. Eén kogel kwam niet uit een politiewapen. Was de politie zelf ook beschoten?

Wapendeskundige Wim Kerkhoff van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) en zijn collega’s kregen die vraag ruim vijf jaar geleden. “De kogel was heel zwaar verweerd en dus was vrij snel duidelijk dat de kogel ouder moest zijn dan één dag. Maar we hadden geen idee hoe snel kogels verweren. En dus ook niet of de kogel er een paar jaar lag, of al bijvoorbeeld sinds de Tweede Wereldoorlog.”

"Maar we hadden geen idee hoe snel kogels verweren."

Kogels en hulzen

De zaak van Hoek van Holland was voor Kerkhoff reden om uit te zoeken of het mogelijk is om een wetenschappelijke methode te ontwikkelen om te achterhalen hoe lang kogels al ergens liggen.

Kerkhoff legt uit: “We hebben vier afgeschoten kogels en twee hulzen van verschillende materialen op het dak van het NFI gelegd. Ongeveer 98 procent van de kogels en hulzen die we in Nederland aantreffen zijn van die materialen gemaakt. Het gaat dan onder andere om messing, lood en tombak.” Hij fotografeerde de kogels na 1, 2 en 4 weken. Daarna deed hij dat nog eens na 2 maanden, een half jaar, een jaar en 1,5 jaar. “Op die manier konden we zien hoe de kogels en hulzen werden aangetast door hun omgeving.”

Corrosieproeven

Maar daarmee was Kerkhoff er nog niet. “We moesten ook een corrosieproef doen. Iedere omgeving is anders en heeft een andere invloed op de kogels en hulzen. Dat heeft vooral te maken met de aanwezigheid van twee stoffen: zwaveldioxide en chloride ionen.”

Kerkhoff voerde die proef uit door platen van dezelfde materialen als de kogels en hulzen ook op het dak te plaatsen, na een jaar af te spoelen en het gewichtsverlies te bepalen. “Daarna kun je de omgeving in een zogenoemde corrosieklasse indelen. Daarvan zijn er zes. De omgeving van het NFI zit ergens tussen klasse 2 en 3.”

"Iedere omgeving is anders en heeft een andere invloed op de kogels en hulzen."

Vervolgstudie

Om te kunnen vaststellen hoe lang een kogel ergens heeft gelegen, is het heel belangrijk om te weten wat de omstandigheden (de corrosieklasse) waren. “Daar zit wel een probleem”, erkent Kerkhoff. “Want de corrosieproef die wij hebben gedaan, nam een jaar in beslag. Er zijn kortere proeven. Die duren zes weken. Een brede forensische toepassing is lastig, maar er zijn wel zaken die zich er voor kunnen lenen.”

Toch is het onderzoek daarmee niet klaar. Zo stelde promovendus Martin Lopatka voor om het kleurverloop te gaan meten aan de hand van pixels in foto’s. Verder is bij de universiteit van Lausanne een tweede proefopstelling gemaakt, voor verder onderzoek.

En hoe zit het dan met de kogel die in Hoek van Holland werd gevonden? Kerkhoff durft met de kennis die hij met zijn onderzoek opdeed, nu wel te stellen dat de kogel in Hoek van Holland er al tientallen jaren  moet hebben gelegen.